Het coronavirus: gedwongen quarantaine of isolatie, kan dat?
Leestijd: 4 minuten
We zitten er middenin: de Covid-19 pandemie. Elk uur komen er nieuwsberichten binnen over meer besmettingen, meer doden en meer maatregelen. De regel is nu dat wanneer je klachten ervaart, je binnen moet blijven. Als je nog niet ziek bent, maar er wel een grote kans aanwezig is dat je ziek wordt, dan kun je in quarantaine worden geplaatst. Bij een positieve uitslag voor de test op het virus wacht isolatie. Dit kan vaak thuis. De vraag rijst hoe het juridisch zit als mensen niet vrijwillig in quarantaine of isolatie gaan. Wie gaat hierover en welke criteria gelden voor gedwongen maatregelen?
De Wpg
Voorheen was de regelgeving omtrent infectieziekten verdeeld over drie wetten. Sinds 2008 zijn bestaande en nieuwe regels ondergebracht in één nieuwe wet: de Wet publieke gezondheid (Wpg). Dit naar aanleiding van de introductie van de Internationale Gezondheidsregeling. Deze regeling heeft geleid tot een grondige herziening van de Nederlandse infectieziekteregeling. In de Wpg staan de voorwaarden waaraan moet worden voldaan, om een persoon gedwongen maatregelen zoals isolatie en quarantaine op te leggen.
De procedure voor gedwongen isolatie en quarantaine begint wanneer er een melding van besmetting wordt gedaan aan de GGD in de plaats waar de betrokkene woont. Indien de betrokkene zich niet vrijwillig houdt aan de preventiemaatregelen, wordt de arts infectieziektebestrijding van de GGD ingelicht door de behandelend arts. Vervolgens beoordeelt de arts infectieziektebestrijding of gedwongen isolatie of quarantaine mogelijk is volgens de Wpg. In de wet staan de noodzakelijke criteria beschreven waaraan de melding moet voldoen om de gedwongen maatregelen toe te passen. In artikel 31 Wpg staan de voorwaarden voor gedwongen isolatie en in artikel 35 Wpg de voorwaarden voor gedwongen quarantaine.
Gedwongen isolatie en quarantaine
Een persoon kan tot isolatie worden gedwongen indien er ofwel gegronde redenen zijn om aan te nemen dat de betrokkene lijdt aan een infectieziekte behorend tot groep A of B1, ofwel is vastgesteld dat de betrokkene lijdt aan een infectieziekte behorende tot groep A (hier valt het Covid-19 virus onder) of B1 en; er ernstig gevaar voor de volksgezondheid bestaat door verspreiding van die infectieziekte; dit gevaar niet op andere wijze effectief kan worden afgewend; en de betrokkene niet tot opneming ter isolatie bereid is.
Een persoon kan tot quarantaine worden gedwongen indien er redenen zijn om aan te nemen dat die persoon recentelijk een dusdanig contact heeft gehad met iemand die lijdt of vermoedelijk lijdt aan een infectieziekte behorend tot groep A, dat deze persoon mogelijk met dezelfde ziekte is geïnfecteerd en; ernstig gevaar voor de volksgezondheid bestaat door verspreiding van die infectieziekte; en die persoon niet tot vrijwillige onderwerping aan die maatregel bereid is.
Aan alle voorwaarden moet worden voldaan om conform de Wpg de betrokken persoon in isolatie of quarantaine te plaatsen. Als er geen andere oplossingen mogelijk zijn, dan kan na contact met de burgemeester en het ziekenhuis de burgermeester worden gevraagd om een beschikking tot een gedwongen maatregel te ondertekenen. Deze beschikking moet nadien verspreid worden aan de officier van justitie, GGD, ziekenhuis, politie en IGJ.
De officier van justitie beslist of de door de burgemeester ingestelde isolatie of quarantaine gecontinueerd moet worden. Wanneer continuering niet noodzakelijk is, zal de officier van justitie geen verzoek bij de rechter doen voor machtiging. De gedwongen maatregelen worden dan direct opgeheven.
Wanneer de officier van justitie de gedwongen maatregelen wel noodzakelijk acht, vraagt hij om een machtiging bij de rechter voor voortzetting van de isolatie of quarantaine. Het aanvragen van de machtiging moet binnen 24 uur plaatsvinden, nadat de officier van justitie de kopie van de beschikking heeft ontvangen van de burgemeester.
Rechterlijke toetsing
De rechter neemt zo snel mogelijk een beslissing, of in ieder geval binnen 3 dagen vanaf de datum waarop het verzoek is gedaan door de officier van justitie. Verleent de rechter geen machtiging, dan worden de maatregelen beëindigd. Ook kan de in quarantaine of isolatie geplaatste persoon de rechter verzoeken de maatregelen op te heffen. Wanneer echter geen nieuwe feiten of omstandigheden worden aangevoerd, kan de rechter het verzoek direct afwijzen.
Ook adviseert de arts infectieziektebestrijding de burgemeester of gedwongen maatregelen voortgezet moeten worden of moeten worden opgeheven. Als er geen risico meer is voor de volksgezondheid, heft de burgemeester de gedwongen quarantaine of isolatie op.
Er zijn dus wettelijke mogelijkheden om iemand die niet vrijwillig meewerkt toch in quarantaine of isolatie te plaatsen. Het beroep bij de rechtbank staat wel altijd open. Op dit moment zijn er al vele verzoeken tot opheffing ingediend bij verschillende rechtbanken in Nederland vanwege het Covid-19 virus, maar alleen de toekomst zal leren hoe de rechter met zulke verzoeken zal omgaan.
