Dwalende fatbikes
Een overeenkomst sluiten is voor vrijwel iedereen de normaalste gang van zaken. Denk bijvoorbeeld aan het bestellen van een leuke trui op internet of ergens met een vriend koffie drinken. Een belangrijke vorm van een overeenkomst is een koopovereenkomst. Partij A gaat dan de verbintenis aan een product of dienst te leveren. Partij B gaat vervolgens de verbintenis aan partij A daarvoor te betalen. Met name bij de grotere aankopen zijn er grotere belangen mee gemoeid. Op het moment dat je door de verkoper bijvoorbeeld verkeerd wordt ingelicht, wil je misschien wel van de koop af. Echter is dit soms moeilijk te bewijzen aangezien je voor de juridische vernietigingsgrond bedrog opzet moet bewijzen. De vernietigingsgrond dwaling kan wellicht soelaas bieden in deze situaties. In dit blog zal deze vernietigingsgrond in detail worden uitgewerkt aan de hand van de koop van een fatbike.
Dwaling vinden we terug in artikel 228 van boek 6 van het Burgerlijk Wetboek. Lid 1 van dit artikel kent enkele vereisten. Allereerst moet er sprake zijn van dwaling, maar wat is dat? Dwaling wil zeggen de afwezigheid van een juiste voorstelling van zaken. Oftewel, op het moment van aankoop worden de producteigenschappen niet helemaal juist voorgesteld of zelfs helemaal verzwegen. Dit klinkt vaag maar aan de hand van de aankoop van een fatbike wordt dit duidelijker. Er is dan bijvoorbeeld sprake van dwaling als de verkoper zegt dat de accu gloednieuw is, terwijl deze dat helemaal niet is. Hij zou dit ook kunnen verzwijgen. In dergelijke gevallen is er dus sprake van de afwezigheid van de juiste voorstelling van zaken.
Het tweede vereiste uit lid 1 is het causale verband tussen de dwaling en de totstandkoming van de overeenkomst. Oftewel, de overeenkomst moet zijn ontstaan door de dwaling. Als we wederom het voorbeeld van de fatbike en de accu aanhalen moet de koper bijvoorbeeld de fatbike hebben gekocht omdat er een goede accu in zat en deze dus niet snel aan de lader hoeft.
Het derde vereiste van lid 1 ziet op de gronden waarop de overeenkomst die is ontstaan door dwaling vernietigbaar is. Oftewel, er moet sprake van één van de in sub a, b of c genoemde gevallen. Nu is de vraag welke gevallen dat precies zijn? Sub a ziet op het geval waarbij de verkoper verkeerde inlichtingen doet over de fatbike. Hij zegt dus bijvoorbeeld dat de accu gloednieuw is terwijl de accu dit helemaal niet is. Sub b ziet op verzwijging van zaken die de verkoper wist of behoorde te kennen. De verkoper weet dan bijvoorbeeld dat de accu niet meer zo goed werkt en dit verzwijgt hij. Er is ook sprake van sub b als de verkoper behoorde te kennen dat de accu niet meer goed werkte en dit niet gezegd heeft. Bij zogenoemde wederzijdse dwaling is sprake van sub c. Je koopt bijvoorbeeld een fatbike waarvan je denkt dat deze gloednieuw is, de verkoper denkt dit ook en je sluit de koopovereenkomst. Verder is er ook nog het zogenoemde kenbaarheidsvereiste. Dit vereiste is vrij ingewikkeld maar zit eigenlijk al verwerkt in de verschillende subjes. Als aan al de vereisten uit lid 1 is voldaan, is de onder dwaling tot stand gekomen overeenkomst in beginsel vernietigbaar.
Echter, artikel 228 van boek 6 van het Burgerlijk Wetboek kent nog een tweede lid. Dat is de zogenoemde tenzij-clausule. In dit lid staat dat de vernietiging niet doorgaat als het uitsluitend toekomstige omstandigheden betreft, of als de dwaling voor rekening van de koper behoort te blijven. Een voorbeeld van uitsluitend toekomstige omstandigheden is als de fatbike goed functioneert maar na 2 maanden na aankoop ineens het rijden met fatbikes verboden wordt. Een voorbeeld waarbij de dwaling toch toe te rekenen is aan de koper zelf is als de koper eigenlijk zelf ook wel wist dat de accu niet meer goed functioneerde.
Op het moment dat het beroep op dwaling slaagt kan de overeenkomst worden ontbonden. Dan moeten reeds ingewilligde verbintenissen weer worden teruggedraaid want de vernietiging heeft terugwerkende kracht op grond van artikel 53 van boek 3 van het Burgerlijk Wetboek. In praktijk komt het erop neer dat de koper zijn geld terugkrijgt en de verkoper zijn fatbike. Kortom, wees altijd alert als je iets koopt!
