Coronavirus op de werkvloer, zorgplicht, instructierecht, recht op loon en werktijdverkorting
De recente uitbraak van het Coronavirus in Nederland roept allerlei vragen op, ook op het gebied van het arbeidsrecht. Hieronder wordt kort stilgestaan bij de zorgplicht van werkgever om besmetting op de werkvloer te voorkomen, zijn instructierecht en het recht op loon van werknemer als hij onverhoopt toch besmet raakt.
Zorgplicht en instructierecht werkgever
Op grond van de Arbeidsomstandighedenwet is de werkgever verplicht om werknemers een veilige en gezonde werkomgeving te bieden. Daartoe behoort ook het treffen van preventieve maatregelen om te proberen besmetting met – bijvoorbeeld – het Coronavirus op de werkvloer zoveel mogelijk te voorkomen. In dat verband kan werkgever bijvoorbeeld besluiten de werkplek van werknemers regelmatig ontsmetten, zijn werknemers opdragen geen handen te laten schudden en ze regelmatig hun handen te laten wassen met desinfecterende zeep. Werkgver dient zorg te dragen voor voldoende zeep en papieren zak- en handdoeken op de werkvloer. Als het vermoeden bestaat dat een werknemer besmet is geraakt, dan dient hij zo mogelijk in een aparte ruimte te worden gezet of, als dat niet mogelijk is, naar huis te worden gestuurd.
Een werkgever die op goede gronden vermoedt dat een werknemer besmet is geraakt met het coronavirus is gerechtigd hem de toegang tot de werkplek te ontzeggen. Eventueel kan hij deze werknemers opdragen thuis te werken. Het staat werkgever in dat kader vrij werknemers te vragen of ze recentelijk in risicogebieden zijn geweest. Zodra duidelijk is dat er geen sprake is van besmetting (na maximaal 14 dagen), dient de werknemer weer tot het werk te worden toegelaten. Het is dus in principe aan werkgever om te bepalen of er gewerkt kan worden of niet. Zolang er geen concrete en gegronde vrees is voor besmetting, kunnen werknemers niet zelf beslissen voorlopig maar thuis te blijven.
Als een werknemer ziek wordt doordat een werkgever onvoldoende preventieve maatregelen heeft genomen, loopt hij de kans door de werknemer aansprakelijk te worden gesteld wegens schending van zijn zorgplicht.
Recht op loon
Als een werknemer met coronaklachten thuis zit, heeft hij recht op doorbetaling van zijn loon. Dat geldt ook als hij in quarantaine moet. Het risico van het niet kunnen verrichten van werkzaamheden komt in dergelijke gevallen dus voor rekening van werkgever.
Als een werknemer niet kan werken omdat hij bij een sluiting van de school van zijn kinderen geen opvang kan regelen, kan hij een beroep doen op calamiteitenverlof. De werknemer is daarbij verplicht zo spoedig mogelijk vervangende opvang voor zijn kinderen te regelen. Slaagt hij hierin niet, dan kan de werknemer de werkgever verzoeken om vakantiedagen of onbetaald verlof te mogen opnemen.
Werknemers die in strijd met uitdrukkelijke, bij voorkeur schriftelijke instructies van werkgever toch afreizen naar een risicogebied, zoals aangegeven door het RIVM, en daar ziek worden of in quarantaine moeten, verspelen mogelijk wèl hun recht op doorbetaling van loon gedurende de quarantaine periode, indien thuiswerken niet tot de mogelijkheden behoort en deze werknemers nadrukkelijk zijn gewaarschuwd dat het loon gedurende deze periode niet zal worden doorbetaald. Het is in dit soort gevallen goed verdedigbaar dat de reden waarom niet gewerkt kan worden, in redelijkheid voor rekening van werknemer dient te komen. Uiteraard dienen alle relevante omstandigheden van iedere specifieke situatie te worden meegewogen.
Werktijdverkorting
Werkgevers die te kampen hebben met een terugloop van werkzaamheden ten gevolge van de Corona-uitbraak, kunnen mogeljk in aanmerking komen voor werktijdverkorting. Er moet sprake zijn van een situatie die niet onder het normale ondernemersrisico valt en waarbij er gedurende er gedurende minimaal twee en maximaal 24 weken tenminste 20% minder werk is. Aanvragen kunnen digitaal worden ingediend bij het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid op een daartoe bestemd formuier (zie: https://www.uitvoeringarbeidsvoorwaardenwetgeving.nl/mozard/!suite09.scherm1089?mWfrs=19253&mNch=fbdu13l57h)
