Feitelijk beleidsbepaler

Feitelijk beleidsbepaler

Het begrip ‘feitelijk beleidsbepaler’ is cruciaal binnen het ondernemings- en insolventierecht, sinds de kwalificatie als dit figuur kan leiden tot een andere verdeling wat betreft bestuursaansprakelijkheid. De crux zit in de mate van de feitelijke terzijdestelling van het formele bestuur.

Uit de wet volgt dat in het ondernemingsrecht met een bestuurder gelijkgesteld kan worden, degene die het beleid van de vennootschap heeft bepaald of mede heeft bepaald. Dit betekent dat een derde zoals een aandeelhouder als feitelijk beleidsbepaler kan worden aangemerkt onder bepaalde omstandigheden, in het geval dat de aandeelhouder zich actief bezighoudt met het maken van beslissingen binnen de onderneming. Deze aanmerking heeft gevolgen voor de bestuursaansprakelijkheid. Een feitelijke beleidsbepaler kan naast de bestuurders ook persoonlijk aansprakelijk worden gesteld voor de schulden bij faillietverklaring van de onderneming. Hiervan is sprake indien de taak van het bestuur kennelijk onbehoorlijk is vervuld.

In beginsel gold er een enge opvatting bij de aanmerking als feitelijk beleidsbepaler, aangezien er sprake moest zijn van directe bemoeienis in het bestuur, derhalve een feitelijke terzijdestelling van het bestuur. De feitelijke beleidsbepaler kon slechts aansprakelijk worden gesteld, indien hij volledig op de stoel van de bestuurder(s) was gaan zitten. Van dit laatste is onder andere sprake in het geval dat het bestuur taken uitvoert die opgelegd zijn door de potentiële feitelijke beleidsbepaler of wanneer er een gezamenlijke bestuurstaak wordt uitgeoefend.

Over het begrip ‘feitelijk beleidsbepaler’ heeft de Hoge Raad zich uitgesproken in 2023. Hierbij is de eis van de volledige terzijdestelling versoepeld. Er werd geoordeeld dat de terzijdestelling niet noodzakelijk is voor de kwalificatie als feitelijk beleidsbepaler. Als iemand zich ten minste een deel van de bestuursbevoegdheid heeft toegeëigend en op die manier het beleid (mede) heeft kunnen bepalen, kan hij tevens als bestuurder worden beschouwd. Bovendien kan er ook worden gesproken over een beleidsbepaling in het geval dat daarnaast een of meer formele bestuurders hun taken als bestuurder bleven uitoefenen. Er moet derhalve per omstandigheid van het geval een beslissing worden gemaakt of iemand wel of niet als feitelijk beleidsbepaler kan worden aangemerkt. In sommige gevallen is het niet volledig duidelijk wie als feitelijke beleidsbepaler kan worden gekwalificeerd.

Als hoofdregel bij bestuursaansprakelijkheid is dat iedere bestuurder jegens de boedel hoofdelijk aansprakelijk is voor het bedrag van de schulden. Derhalve is het tevens mogelijk dat de feitelijke beleidsbepaler hoofdelijk aansprakelijk wordt gesteld.

Concluderend, wordt er sinds 2023 een soepeler opvatting van het begrip ‘feitelijk beleidsbepaler’ gehanteerd. Voorheen werd de enge opvatting gebruikt door de rechter. Derhalve is het makkelijker geworden om iemand aan te merken als een feitelijk beleidsbepaler.