Vereisten en verschillen van contractsovername en cessie
In het economisch verkeer kan het voorkomen dat u een contract of een vordering wil overdragen aan een derde. Het Burgerlijk Wetboek (BW) kent twee gescheiden systemen afhankelijk van overdracht van een overeenkomst, of van een vermogensrecht in de vorm van een vordering. In dit stuk zal op de vereisten voor deze twee vormen van overdracht worden ingegaan.
De betekenis van cessie is het leveren van een vordering. Dit kan bijvoorbeeld een geldvordering zijn indien u op grond van een koopovereenkomst recht heeft op betaling van de verkoopprijs door de koper. Dit soort rechten worden ook wel vermogensrechten genoemd. Voor de overdracht van vermogensrechten stelt het BW drie eisen. Uit art. 3:84 lid 1 vloeit voort dat er sprake moet zijn van een geldige titel, beschikkingsbevoegdheid en een geldige levering. Een geldige titel is bijvoorbeeld een koopovereenkomst; koop is dan de reden dat er een goed wordt overgedragen. Beschikkingsbevoegdheid betekent dat degene die het vermogensrecht overdraagt, daar recht op heeft. Als laatst is een geldige levering vereist. Als het gaat om de levering van een vordering, wordt dat cessie genoemd.
Uit art 3:94 volgt dat voor een geldige cessie vereist is dat er een akte van cessie wordt opgemaakt. Deze akte is een schriftelijke vastlegging van de overeenkomst tot overdracht. Dit is niet hetzelfde als de eerder besproken geldige titel, maar is een apart document. Daarnaast is vereist dat er mededeling wordt gedaan aan de degene tegenover wie het recht kan worden uitgeoefend. Dit is vaak een schuldenaar. Zowel de vervreemder (cedent) als de verkrijger (cessionaris) kan deze mededeling doen. Cessie met mededeling wordt ook wel aangeduid als openbare cessie.
Er is ook een mogelijkheid om een succesvolle cessie te doen zonder mededeling te hoeven doen aan degene tegenover wie het recht kan worden uitgeoefend. Dit wordt ook wel de stille cessie genoemd. Hiervoor is een notariële akte of een bij de belastingdienst geregistreerde onderhandse akte nodig waarin de vordering voldoende is bepaald. De akte moet dus tot op zekere hoogte duidelijk zijn over de inhoud van de vordering. Ook moet de vordering op het tijdstip van de cessie al bestaan of voortvloeien uit een reeds bestaande rechtsverhouding. Een voorbeeld van een reeds bestaande rechtsverhouding is bijvoorbeeld dat er op 1 januari een contract is getekend waarin staat dat er maandelijks geld naar iemand wordt overgemaakt voor een jaar lang. Er is hier een rechtsverhouding ontstaan. Als er dan op 1 maart gecedeerd wordt, dan zijn de toekomstige vorderingen (die van april tot en met december) ook vatbaar voor geldige levering omdat ze voortvloeien uit de al bestaande rechtsverhouding van 1 januari.
In titel 2 afdeling 3 van boek 6 van het Burgerlijk Wetboek is contractsovername geregeld. Art 6:159 BW stelt dat een partij bij een overeenkomst haar rechtsverhouding kan overdragen aan een derde. De overgang van de rechtsverhouding heeft de overgang van alle uit die rechtsverhouding voortvloeiende rechten en verplichtingen tot gevolg, inclusief de wilsrechten zoals ontbinding of vernietiging. Een voorbeeld hiervan is de koper van een huis die het onderhoudsabonnement op de cv-ketel overneemt van de verkoper. Voor een succesvolle contractsovername is het van belang dat de wederpartij toestemming geeft. Ook moet de contractsovername tussen de ene partij en de derde worden vastgelegd in een akte. Die akte is vormvrij, net zoals de wijze waarop de wederpartij toestemming moet geven.
Het is ook mogelijk om als wederpartij bij voorbaat toestemming te geven tot overdracht van de overeenkomst. Dit is alleen mogelijk indien deze toestemming is vastgelegd in de oorspronkelijke overeenkomst. De partij die wil overdragen hoeft dan geen toestemming meer te vragen aan de wederpartij. Vervolgens vindt de overdracht plaats als de akte tussen de overdrager en de derde partij is opgemaakt en er mededeling is gedaan naar de wederpartij. Daar komt nog bij dat, als de overeenkomst stelt dat er bij voorbaat toestemming is gegeven, de wederpartij dit niet kan herroepen behalve als dat herroepingsrecht is vastgelegd in de oorspronkelijke overeenkomst.
In tegenstelling tot cessie, is er bij contractsovername geen rechtsverhouding meer over tussen de vervreemder en de wederpartij. Heel de rechtsverhouding gaat naar de derde, waardoor hij er na de overdracht niets te maken heeft bij de rechtsverhouding. Bij cessie gaan alleen de (vorderings)rechten over. De rest van de rechtsverhouding, zoals de niet-nevenrechten en de niet-nevenverplichtingen tegenover de wederpartij gaan volgens art 6:142 niet over. Ook bestaat er een verschil in enerzijds de mededeling bij openbare cessie en anderzijds de toestemming die gegeven moet worden bij contractsovername. Ook vereist contractsovername geen geldige titel (zoals koop).
